Đánh giá
Miền đất Nam Bộ luôn nổi tiếng với những di sản văn hóa phong phú và lịch sử lâu đời, một trong những điểm đến thu hút nhiều người yêu thích khám phá là tháp cổ Vĩnh Hưng, Bạc Liêu. Nằm cách trung tâm thành phố Bạc Liêu khoảng 20km, tháp cổ Vĩnh Hưng là một trong những công trình kiến trúc cổ xưa nhất còn tồn tại tại miền Tây Nam Bộ. Hãy cùng tôi khám phá vẻ đẹp và lịch sử thú vị của tháp cổ này qua bài viết dưới đây.
Tháp cổ Vĩnh Hưng được xây dựng vào khoảng thế kỷ 9, trong giai đoạn nền văn hóa Óc Eo đang phát triển mạnh mẽ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Tháp nằm trên địa phận xã Vĩnh Hưng A, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu. Được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1911, tháp cổ Vĩnh Hưng là một trong những di tích kiến trúc Chăm hiếm hoi còn lại ở khu vực Nam Bộ.
Tháp Vĩnh Hưng đã trải qua nhiều lần khảo sát, năm 1911 học giả người Pháp Lunet de Lajonquiere đã phát hiện ra dưới tên gọi là tháp Trà Long. Năm 1917 Henri Parmentier đã đến khảo sát khu vực này và thông báo trong tập san của trường Viễn Đông Bắc Cổ ( Số XVII, tập 6 năm 1917 trang 48-49). Trong báo cáo này (dưới tên gọi là tháp Lục Hiền) ông thống kê một số hiện vật được phát hiện trong và ngoài tháp. Đặc biệt, trong số ấy có tấm bia tìm thấy trong ngôi chùa Phước Bửu Tự ở cạnh tháp khắc chữ Phạn, ghi rõ tháng Karhila, năm 814, tương ứng với năm 892 sau công nguyên, và tên của vua Yacovan-Man (thế kỷ thứ IX). Các nhà khảo cổ đã xác định tháp được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên để thờ vị vua tên là Khmer Yacovar – Man.
Vào tháng 5/1990, các nhà khảo cổ thuộc Viện Khoa học xã hội TP. HCM (nay là Viện Phát triển bền vững vùng Nam bộ) phối hợp với Bảo tàng tỉnh Minh Hải đã đến khảo sát và đào một hố thám sát, phát hiện một số hiện vật như đầu tượng thần, minh văn, bàn nghiền, Linga – Yoni…
Kiến Trúc Tháp Cổ Vĩnh Hưng
Tháp có chiều cao khoảng 8,9m, với cấu trúc khá đơn giản nhưng vững chãi. Kiến trúc của tháp chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ phong cách kiến trúc của người Chăm, với những bức tường gạch đỏ dày dặn, các khối đá lớn được ghép khít vào nhau mà không cần sử dụng chất kết dính. Điểm đặc biệt của tháp là những hoa văn trang trí mang đậm dấu ấn của văn hóa Óc Eo, với những họa tiết hình hoa sen, hoa cúc, và các hình khắc chim thần Garuda. Mặc dù thời gian đã làm mờ nhạt nhiều chi tiết, nhưng những gì còn lại vẫn giúp ta thấy rõ vẻ đẹp và kỹ thuật xây dựng tinh xảo của người xưa.
Tháp cổ có kiến trúc khá đơn giản và mộc mạc trên một doi đất có diện tích khoảng 100m, cửa Tháp quay về hướng Tây, bình diện chân Tháp hình chữ nhật với hai cạnh là 5,6m và 6,9m. Chiều cao của Tháp là 8,2m (tính từ nền Tháp). Toàn bộ 03 mặt Đông – Nam – Bắc được xây bằng gạch. Tường của chân Tháp dày 1,8m, càng lên cao độ dày của tường càng mỏng, vách tường được dựng nghiêng dần lên phía đỉnh tạo thành vòm cuốn.
Tháp cổ Vĩnh Hưng không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc mà còn là một di sản văn hóa quan trọng, ghi dấu sự giao thoa và tiếp biến văn hóa giữa các dân tộc trong khu vực. Các hiện vật tìm thấy tại đây, bao gồm những pho tượng thần, yoni, và linga, đều phản ánh rõ nét sự tồn tại của văn hóa Ấn Độ giáo tại miền Nam Việt Nam trong giai đoạn lịch sử này.
Khi bạn đặt chân đến tháp cổ Vĩnh Hưng, cảm giác đầu tiên có lẽ là sự tĩnh lặng và uy nghi của một di tích đã tồn tại qua bao thế kỷ. Để đến được tháp, bạn có thể xuất phát từ trung tâm thành phố Bạc Liêu và đi theo hướng quốc lộ 1A về phía Tây, rồi rẽ vào đường về xã Vĩnh Hưng A. Đường đi khá dễ dàng và thuận tiện, chỉ mất khoảng 30 phút lái xe.
Khi đến nơi, bạn sẽ cảm nhận được không gian thanh bình, với cánh đồng lúa xanh mướt trải dài và những ngôi nhà nhỏ nhắn xung quanh. Tháp cổ Vĩnh Hưng hiện lên như một điểm nhấn đặc biệt giữa cảnh quan miền quê yên ả. Dù đã trải qua nhiều năm tháng và không ít lần tu bổ, tháp vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, mang đậm chất huyền bí của một công trình cổ xưa.
Tham quan tháp cổ Vĩnh Hưng, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những bức tường gạch đỏ đã sạm màu theo thời gian, những chi tiết trang trí chạm khắc tinh xảo trên bề mặt gạch. Bạn cũng có thể cảm nhận được sự bền bỉ, kiên cố của tháp, một phần nhờ vào kỹ thuật xây dựng độc đáo của người Chăm. Đây là một minh chứng cho sự tài hoa và khéo léo của người xưa, khi có thể xây dựng nên những công trình tồn tại qua hàng thế kỷ.
Không chỉ là một công trình kiến trúc, tháp cổ Vĩnh Hưng còn mang trong mình những giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc. Với người dân địa phương, tháp cổ Vĩnh Hưng là nơi linh thiêng, nơi mà họ thường đến để cầu bình an, may mắn. Vào những ngày lễ, người dân địa phương thường đến tháp để dâng hương, cầu nguyện, và tổ chức các nghi lễ truyền thống. Tháp cổ cũng là một nơi thu hút nhiều nhà nghiên cứu, học giả đến tìm hiểu về lịch sử, văn hóa, và tôn giáo của vùng đất này.
Ngoài ra, tháp cổ Vĩnh Hưng còn là một biểu tượng của sự trường tồn và bền vững, phản ánh sự giao thoa văn hóa và lịch sử của nhiều thế kỷ. Đây là một minh chứng rõ ràng cho việc người Chăm đã từng có một thời kỳ phát triển rực rỡ tại miền Nam Việt Nam, và những giá trị văn hóa của họ vẫn còn được bảo tồn cho đến ngày nay.
Tháp cổ Vĩnh Hưng đã được xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia từ năm 1992. Điều này đã giúp tháp cổ nhận được sự quan tâm và đầu tư từ chính quyền và các tổ chức bảo tồn di sản văn hóa. Tuy nhiên, việc bảo tồn tháp cổ vẫn đang gặp nhiều thách thức, do tác động của thời gian và điều kiện tự nhiên. Những nỗ lực bảo tồn hiện nay không chỉ tập trung vào việc duy trì kiến trúc của tháp mà còn nhằm bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa của nó.
Một trong những biện pháp bảo tồn hiệu quả là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về giá trị của di tích lịch sử này đối với cộng đồng địa phương, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đồng thời, các chương trình du lịch văn hóa cũng đã được phát triển để thu hút du khách đến tham quan, từ đó tạo nguồn kinh phí để tiếp tục công tác bảo tồn.
Tháp cổ Vĩnh Hưng là một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi bạn có dịp ghé thăm Bạc Liêu. Không chỉ là một công trình kiến trúc có giá trị lịch sử và văn hóa, tháp cổ còn là biểu tượng của sự trường tồn và sự giao thoa văn hóa của vùng đất Nam Bộ. Hãy dành thời gian để khám phá tháp cổ Vĩnh Hưng, để cảm nhận sự hùng vĩ, huyền bí của một di tích đã tồn tại qua hàng thế kỷ, và để hiểu hơn về lịch sử và văn hóa của miền đất này.
